How to Become a Tyrant - វិធីកត់សម្គាល់ការដឹកនាំរបស់ជនផ្តាច់ការ (6)

«វិធីកត់សម្គាល់ការដឹកនាំរបស់ជនផ្តាច់ការ»

មេរៀនទី ៣ ៖ ការដឹកនាំដោយការបំភិតបំភ័យ (តចប់)

ល្បិចទី ៣ ៖ ប្រើប្រាស់ច្បាប់ជាឧបករណ៍

បើទោះបីជា អ៊ីឌី អាមីន បានគ្រប់គ្រងលើសេដ្ឋកិច្ច រដ្ឋាភិបាល និងរដ្ឋបាលទាំងមូលក្ដី ប៉ុន្តែមិនអាចគ្រប់គ្រងលើប្រព័ន្ធតុលាការបានទេ ។ មកដល់ពេលនេះ លោកអ្នកដឹងហើយថា ជនផ្តាច់ការស្អប់បំផុតអ្នកជំទាស់នឹងផែនការរបស់ខ្លួន ។ ជនផ្តាច់ការខ្លះ យកតុលាការ ប្រើជាឧបករណ៍នយោបាយដើម្បីកម្ចាត់អ្នកប្រឆាំង ប៉ុន្តែ អាមីន បានប្រើវិធីដកហូតអំណាចតុលាការ ដោយព្យួរផ្នែកខ្លះនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីផ្តល់អំណាចដល់ខ្លួន គាត់អាចចេញក្រឹត្យ ដើម្បីសម្រេចកិច្ចការផ្សេង ៗ ជាពិសេសប្រើប្រាស់ច្បាប់ដើម្បីកម្ចាត់ឧបសគ្គនៅចំពោះមុខ ។

បន្ទាប់ពីធ្វើឲ្យតុលាការចុះខ្សោយដោយមិនយកមកប្រើការបាន គឺ អ៊ីឌី អាមីន អាចប្រើប្រាស់ច្បាប់ដែលគាត់តាក់តែងឡើងតាមចិត្តដើម្បីដាក់កំហុសលើសហគមន៍អាស៊ី នៅក្នុងប្រទេស ។ គាត់បានទុកពេលបីខែឲ្យពួកគេលក់ហាង និងចាកចេញពីអ៊ូហ្កង់ដា ។ វាជាការភ្ញាក់ផ្អើលដ៏ធំសម្រាប់អ្នកទាំងនោះដោយសារអ្នកខ្លះរស់នៅក្នុងប្រទេសអ៊ូហ្កង់ដាជាច្រើនជំនាន់ និង មិនដែលរស់នៅឥណ្ឌាទេ ។ ពួកគេបានអំពាវនាវឲ្យតុលាការជួយដែរ ប៉ុន្តែដូចលោកអ្នកដឹងហើយ គឺ តុលាការមិនអាចជួយបានទេ ។

ពួកជនជាតិឥណ្ឌា បានចាកចេញដោយក្តីអស់សង្ឃឹម និងមិនមានគោលដៅច្បាស់លាស់ ។ ពួកគេយកបានតែរបស់របរជាប់ខ្លួនតិចតួចប៉ុណ្ណោះ ។ អ្នកខ្លះបោះបង់រថយន្តចោលដោយទុកកូនសោរនៅក្នុងនោះ ។ ចំណែកឯប្រជាពលរដ្ឋអាហ្វ្រិកទូទាំងប្រទេសវិញ បានអបអរសាទរនឹងគោលនយោបាយរបស់ អាមីន និងដឹងគុណគាត់ ។ គាត់បានយកហាងនិងអាជីវកម្មផ្តល់ទៅឲ្យពួកអាហ្វ្រិក ។

មិនយូរប៉ុន្មាន ប្រទេសជាតិកើតមានអតិផរណាច្រើន ហើយផ្នែកខ្លះនៃសេដ្ឋកិច្ចបានដួលរលំដោយសារជនជាតិអ៊ូហ្កង់ដា មិនចេះចាត់ចែងហាង និងធ្វើជំនួញទេ ។ ការរត់ពន្ធឆ្លងព្រំដែនកើតឡើងយ៉ាងអាណាធិបតេយ្យ។ ការណ៍នេះនាំឲ្យដំណោះស្រាយរបស់ អាមីន ហាក់មានអាយុកាលខ្លីប៉ុណ្ណោះហើយប្រជាពលរដ្ឋចាប់ផ្តើមខឹងសម្បាជាថ្មី ។ ពេលនេះជនផ្តាច់ការរូបនេះអស់មានអ្នកទម្លាក់កំហុសដាក់ដើម្បីរួចខ្លួនទៀតហើយ ។ ដូច្នេះមានតែអនុវត្តល្បិចបន្ទាប់ គឺ បំបិទមាត់ចោលជាអចិន្ត្រៃយ៍នូវរាល់អ្នកដែលហ៊ានតវ៉ា ។

ល្បិចទី ៤ ៖ បង្កការឈឺចាប់

ដើម្បីបង្វែងដានពីបរាជ័យខាងអាជីវកម្មនិងសេដ្ឋកិច្ច ជនផ្តាច់ការ អ៊ីឌី អាមីន រិះរកវិធីថ្មី ដើម្បីបំបិទមាត់ប្រជាពលរដ្ឋ ដែលមិនសប្បាយចិត្តនោះ គឺ ការធ្វើទារុណកម្ម ។ ល្បិចនេះត្រូវបាន ប្រើប្រាស់ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា នៅរបបប៉ុល ពត ។ ក្រសួងសន្តិសុខជាតិនៅកូរ៉េខាងជើង ក៏បានប្រើវិធីធ្វើទារុណកម្មប្រជាពលរដ្ឋ ។ ក្រសួងសន្តិសុខផ្ទៃក្នុងនៃអតីតសហភាពសូវៀតក្រោមការដឹកនាំរបស់ លោក ចូសេហ្វ ស្តាលីន ក៏បានប្រើប្រាស់វិធីធ្វើទារុណកម្មដែរ ។

នៅអ៊ូហ្កង់ដា អ៊ីឌី អាមីន ប្រើប្រាស់ការិយាល័យស្រាវជ្រាវរដ្ឋ ដើម្បីបំបិទសំឡេងប្រឆាំងដោយចាប់មនុស្សតាមផ្លូវ ឬតាមភោជនីយដ្ឋានពេលដែលជនរងគ្រោះ កំពុងទទួលទានអាហារ ហើយយកទៅដាក់ក្នុងឃ្លុបរថយន្ត ហើយបើកចេញទៅ ។ ជនរងគ្រោះត្រូវគេយកមកធ្វើទារុណកម្ម និងសួរចម្លើយនៅការិយាល័យស្រាវជ្រាវរដ្ឋ ហើយអ្នកដែលចូលមកកម្របានចាកចេញវិញណាស់ ។ ប៉ុន្តែជួនកាល អាមីន និងដៃជើងរបស់គាត់ឲ្យអ្នកខ្លះរត់គេចចេញរួច ដោយចេតនា ដើម្បីយករឿងធ្វើទារុណកម្មនិយាយចេញក្រៅ ក្នុងគោលបំណងបំបាក់ស្មារតីអ្នកដទៃទៀត ។ ជាលទ្ធផលប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាលែងទុកចិត្តគ្នានិងគ្នា និងលែងហ៊ានបង្កើតកម្លាំងប្រឆាំងនឹងរដ្ឋាភិបាល ។

ប៉ុន្តែជនផ្តាច់ការ អ៊ីឌី អាមីន បានដើរភ្លាត់ស្នៀតមួយ គឺ គាត់បានដើរជ្រុលរហូតដល់សម្លាប់គ្រូប្រដៅសាសនាគ្រឹស្តមួយរូបឈ្មោះ ចាណានី លួម(Janani Luwum) ដែលពលរដ្ឋគោរពស្រឡាញ់ ជាច្រើននៅទូទាំងតំបន់អាហ្វ្រិកខាងកើត ។ គ្រូប្រដៅសាសនានោះមិនញញើតនឹងថ្លែងការណ៍ប្រឆាំងនឹងអំពើហិង្សាទេ ហើយបានសរសេរសំបុត្រមួយច្បាប់ទៅ អាមីន កុំឲ្យប្រព្រឹត្តហិង្សា ។ សំបុត្រតែមួយច្បាប់នេះ គឺ គ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ អាមីន យល់ថា ព្រះអង្គ ជាការគំរាមកំហែងដល់ការដឹកនាំ និង បានចោទព្រះអង្គ និងរដ្ឋមន្ត្រីពីរនាក់ ពីបទចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល និង បានសម្លាប់ចោលទាំងបីនាក់ ។ សាកសពត្រូវបានគេយកទៅទម្លាក់ចោលក្នុងរថយន្តខូចខ្ទេចខ្ទី ដែលប្រៀបបីដូចជាករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ។ ប៉ុន្តែការពិត គឺ ក្រុមសន្តិសុខរបស់ អាមីន បានចាប់ព្រះអង្គ ចាណានី លួម យកទៅធ្វើទារុណកម្មនៅការិយាល័យស្រាវជ្រាវរដ្ឋ ហើយបង្ខំព្រះអង្គឲ្យសារភាព ប៉ុន្តែព្រះអង្គមិនព្រមដូច្នេះ អាមីន ក៏បានបាញ់សម្លាប់ដោយផ្ទាល់ដៃ ។

មកដល់ពេលនេះទើបពលរដ្ឋលែងជឿពាក្យឃោសនាបោកប្រាស់និងយុទ្ធនាការបញ្ចើចបញ្ចើរបស់អាមីនហើយយល់ថាដល់ពេលដែលជនផ្តាច់ការរូបនេះត្រូវតែចុះចេញពីអំណាច។

ល្បិចទី ៥៖ បង្កើតសង្គ្រាម

មកដល់ឆ្នាំ ១៩៧៨ ជនផ្តាច់ការ អ៊ីឌី អាមីនដើរមកដល់ផ្លូវទាល់ច្រកដោយសារការបះបោរក្នុងស្រុកកាន់តែកើនសំទុះ ។ ដូច្នេះដើម្បីបង្វែងដានជនផ្តាច់ការរូបនេះ បានងាកមករកលេសដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមជាមួយនឹងប្រទេសតង់ហ្សានី ដែលនៅជិតខាង ។ ប៉ុន្តែគាត់គិតខុស ដែលថាសង្គ្រាមនឹងជួយដាស់ស្មារតីជាតិនិយមឲ្យបន្តគាំទ្រគាត់ ។ ទន្ទឹមគ្នានេះដែរទាហានអ៊ូហ្កង់ដា ពូកែបានតែធ្វើបាបប្រជាពលរដ្ឋដែលគ្មានអាវុធ ហើយបើទោះបីជាពួកគេមានអាវុធទំនើប ៗ មែនក៏ដោយ ក៏ពួកគេមិនដែលប្រយុទ្ធនឹងអ្នកប្រឆាំងដែលមានអាវុធទេ ។ ផ្ទុយទៅវិញ ទាហានតង់ហ្សានីមានវិន័យ និងសណ្តាប់ធ្នាប់ ហើយអាចប្រយុទ្ធដោយមិនខ្លាចស្លាប់ ។

(សូមបើកវង់ក្រចកបន្តិចត្រង់ចំណុចនេះ ដើម្បីពន្យល់ឲ្យបងប្អូនអ្នកអានយល់ពីបរិបទ ប្រទេសទាំងពីរ ។ ប្រទេសអ៊ូហ្កង់ដា តូចជាង បើប្រៀបធៀបនឹងប្រទេសតង់ហ្សានី គឺអ៊ូហ្កង់ដា តូចដូចកម្ពុជា បើធៀបនឹងប្រទេសថៃ ។ ប្រទេសទាំងពីរមានទំនាស់ព្រំដែនដូចខ្មែរ និងថៃដែរ ហើយតង់ហ្សានីតែងតែអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមប្រឆាំងជ្រកកោន ។ សូម្បីអតីតប្រធានាធិបតីអ៊ូហ្កង់ដា ក៏ជ្រកកោននៅទីនោះដែរ ក្រោយពី អាមីន បានធ្វើរដ្ឋប្រហារ ហើយលោកតែងតែស្រែកពីក្រៅប្រទេសឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រោកឈរឡើងរំលំរបបផ្តាច់ការរបស់ អ៊ីឌី អាមីន ។ ការណ៍នេះធ្វើឲ្យ អាមីន ក្តៅក្រហាយណាស់) ។

បន្ទាប់ពីទាហានរបស់ អាមីន ចូលឈ្លានពានប្រទេសតង់ហ្សានី បានតែបន្តិច ប្រទេសជិតខាងដែលមានទំហំធំជាងនេះ មានហេតុផលស្របច្បាប់គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីចូលឈ្លានពាន និង ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលរបស់ជនផ្តាច់ការនេះ ។ ទាហានរបស់អ៊ូហ្កង់ដា បរាជ័យយ៉ាងរហ័ស ។

ពេលដែលទាហានតង់ហ្សានី ចូលឈ្លានពាន អាមីន ស្នើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋក្រោកឈរឡើង ដើម្បីប្រឆាំង និងប្រយុទ្ធដើម្បីគាត់ គឺប្រជាពលរដ្ឋដែលគាត់បានរំលោភបំពាន និងធ្វើបាបឲ្យរស់នៅក្នុងស្ថានភាពភ័យខ្លាចជាច្រើនឆ្នាំហើយ ។ គ្មានអ្នកណាងើបឡើងជួយគាត់ទេ ។ នៅទីបំផុតជនផ្តាច់ការរូបនោះបានរត់ភៀសខ្លួនទៅប្រទេសអារ៉ាប៊ី សាអ៊ូឌីត និង រស់នៅទីនោះអស់មួយជីវិត លែងបានចូលស្រុក ។

នេះជាកំហុសដ៏ធំបំផុតរបស់ជនផ្តាច់ការរូបនេះ ដែលធ្វើសង្គ្រាមដោយមិនប្រមាណថា ខ្លួនអាចយកជ័យជម្នះបាន ។ ប៉ុន្តែការពិតទៅគាត់គ្រាន់តែចង់បើកឆាកប្រយុទ្ធតិចតួច ដើម្បីបង្វែងដាន ដោយមិននឹកស្មានថា តង់ហ្សានីលេងមែនទែន ៕

នៅសប្តាហ៍ក្រោយខ្ញុំនឹងសង្ខេបជូនមេរៀនទី ៤ ដែលផ្តោតលើ ការដឹកនាំដោយបំបិទការពិត ដែលបង្ហាញលោកអ្នកឲ្យដឹងល្បិចរបស់ជនផ្តាច់ការ ចូសេហ្វ ស្តាលីន នៃអតីតសហភាពសូវៀត។ សូមអរគុណ៕

Credit: Men Kimseng